Op 4 juni 2025 is het grootste restauratieproject in de geschiedenis van ARTIS opgeleverd: het 143 jaar oude ARTIS-Aquarium. Drie jaar lang reisden onze collega’s vijf dagen per week naar de Amsterdamse dierentuin om dit bijzondere Rijksmonument vakkundig te restaureren. Nu staat het gebouw er weer bij als nieuw, zonder zijn geschiedenis te verliezen.

Het Aquarium, geopend in 1882, is het oudste nog werkende Aquarium ter wereld. Door jarenlange blootstelling aan zoutwater was het pand ernstig aangetast. Beton en natuursteen vertoonden schade, en uit veiligheidsoverwegingen moest het gebouw sluiten voor publiek. De restauratie bood ARTIS de kans om het gebouw niet alleen te herstellen, maar ook te verduurzamen en gereed te maken voor de toekomst.

Doel van restauratie

Het zout heeft het beton en natuursteen aangetast, waardoor er scheurvorming ontstond. Uit veiligheid is het Aquarium daarom niet alleen gesloten voor publiek en medewerkers, ook moesten alle dieren elders worden geplaatst. De dieren zijn tijdelijk ondergebracht in Diergaarde Blijdorp, Ouwehands Dierenpark en Burgers Zoo. En een deel van de vissen is ook te zien in Antwerpen en Zwitserland. Ook zijn er dieren naar andere plekken in ARTIS verhuisd. De hele operatie van uithuizen van de dieren is in 8 weken uitgevoerd.

In deze mega restauratieklus werkte het projectteam van Salverda samen met diverse partijen, waarin de gezamenlijke kennis en expertise werden gebruikt om de plannen naar het hoogste niveau te tillen. Door duurzame innovaties heeft het Aquarium haar leven teruggekregen en is het Rijksmonument behouden.

We werkten nauw samen met de gemeente Amsterdam, afdeling M&A (monumenten en archeologie) en Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE). “Zij waren volop betrokken bij de planvoorbereiding en uitvoering. Gemeente Amsterdam was regelmatig op locatie om de plannen door te nemen en de uitvoering te bekijken”, aldus projectleider Arjan Visch.

Restauratie met respect en innovatie

In samenwerking met onze onderaannemers brachten we het gebouw stap voor stap terug in haar oorspronkelijke staat. Het aangetaste stucwerk is hersteld en de gevels gereinigd met oog voor de authentieke uitstraling. Binnen zijn oorspronkelijke kleuren, terrazzo vloeren, gemarmerde lambrisering en andere historische details zorgvuldig teruggebracht.

Ook achter de schermen is veel veranderd. Het historische Lloyd-filtersysteem, een uniek, 140 jaar oud circulatiesysteem, is deels behouden en aangevuld met een modern 'life support system' dat zorgt voor optimale waterkwaliteit. Techniek en erfgoed komen hier samen tot één levende, functionele machine, die zichtbaar is voor de bezoeker.

Ouderwets vakmanschap, moderne oplossingen

Wat dit project bijzonder maakte, was de combinatie van restauratie en techniek. Elk detail vroeg om maatwerk en vakkennis. Zoals hoofduitvoerder Gerhard Lokhorst het verwoordde: “We hebben het gebouw echt eigen gemaakt, zoals we altijd bij onze projecten doen.”

Van monumentale esthetiek tot installatietechniek: onze collega’s hebben hun expertise, creativiteit en oplossend vermogen ingezet om samen met ARTIS tot het best mogelijke resultaat te komen.

Vooruitblik

De oplevering is een belangrijk moment, maar geen eindpunt. In de komende maanden richt ARTIS het gebouw verder in. Het aquatische leven keert langzaam terug, van tropische vissen tot kwetsbare koraalsoorten. In 2026 opent het Aquarium opnieuw voor het publiek.

Dan kunnen bezoekers van over de hele wereld opnieuw verwonderd raken door het onderwaterleven in een gebouw dat leeft en weer generaties mee kan.